Pod zaborami - wyodrębnienie się gałązi zgromadzenia
Pod zaborami - wyodrębnienie się gałązi zgromadzenia

Do 1861 roku służebniczki pracowały tylko na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Zaproszenie, aby rozpocząć pracę na terenach innych zaborów wyszła z kręgu ojców jezuitów, którzy objęli służebniczki opieką duchową.

Prowincjał Jezuitów zaprosił siostry do pracy we wschodniej Galicji. Dnia 30 listopada 1861 roku pierwsze służebniczki przybyły do Łańcuta. Jednak przychylnemu przyjęciu sióstr przez ludność polską, jak i rusińską nie towarzyszyła jednakowa postawa władz austriackich. Niechętnym okiem patrzono w Wiedniu na rozwijające się zgromadzenie, którego macierzysty dom znajdował się za kordonem granicznym zaboru pruskiego. Po kilku latach, w 1866 roku, rząd postawił przebywającym w Galicji siostrom ultimatum: będą mogły pozostać, jeżeli zerwą jakikolwiek kontakt z poznańskimi korzeniami. Siostry zdecydowały się pozostać z tymi, którym służyły płacąc cenę oderwania od macierzy. Ostateczne zatwierdzenie ze strony władz austriackich służebniczek starowiejskich (taką przybrały nazwę od swej siedziby głównej mieszczącej się w Starej Wsi) nastąpiło w 1875 roku.


W 1871 roku powstało nowe państwo pod nazwą Rzesza Niemiecka. Centralizacja protestanckiego państwa pociągnęła za sobą walkę przeciwko Kościołowi katolickiemu i kulturze polskiej. W latach 1872-1875 ukazywały się antykościelne ustawy ograniczające działalność Kościoła. Dla zakonów najbardziej dotkliwą okazała się ustawa z maja 1875 roku, likwidująca zwłaszcza te ze zgromadzeń zakonnych, które podejmowały pracę charytatywną i wychowawczą. Do tej grupy należały służebniczki.


Groźba likwidacji zmusiła przełożoną generalną Elżbietę Szkudłapską do szukania możliwości rozwoju dla wspólnoty na innym terenie. Jednym z rozwiązań było wysyłanie sióstr na tereny Galicji, w której Kościół cieszył się jeszcze pewnymi swobodami. Jednak niemożność związania się ze służebniczkami starowiejskimi wymusiło konieczność stworzenia odrębnej struktury Instytutu. Trudne okoliczności sprawiły, że by przetrwać utworzono niezależną od macierzy poznańskiej gałąź zgromadzenia (służebniczki dębickie-nazwa od domu macierzystego w Dębicy). Ostateczne oddzielenie nastąpiło 1890 roku.

 

sM. Dąbrówka Augustyn